Orta Amerika, çeşitli dilleri konuşan Maya nüfusuna ev sahipliği yapıyor. İspanya’nın MS 16. yüzyıldaki işgaline rağmen, Maya halkı geleneklerini ve kültürel kimliklerini koruyarak varlıklarını sürdürmeyi başardı. Bugün, toplam Maya nüfusunun 8 milyon olduğu tahmin ediliyor ve bunların çoğu (yaklaşık 6,2 milyon kişi) Guatemala’da yaşıyor.
Guatemala’nın güney merkezindeki Maya gruplarından biri de Ixiller. Bugün, en büyük üç Ixil şehri Chajul, Santa Maria Nebaj ve San Juan Cotzal. Chajul’daki yerel evlerden birinin yenilenmesi bir dizi Maya duvar resmini ortaya çıkardı. Duvar resimleri daha sonra Jagiellonian Üniversitesi araştırmacısı Jarosław Źrałka ile Polonya, Almanya, İspanya ve Guatemala’dan meslektaşları tarafından incelendi. Tabloların, ana odanın kuzey, doğu ve batı duvarlarını süslediğini belirten araştırmacılar, muhtemelen bir zamanlar güney duvarının da kaplı olduğunu fakat yıkılarak sonrasında yeniden inşa edildiğini düşünüyor.
Chajul evinin üç boyutlu modellemesi. İllüstrasyon: A. Kaseja & B. Plarski
Uzunluğu iki metreyi aşan batı duvarı, en korunmuş ve en ilginçlerinden biri. Kuzey duvarındaki 4,3 metre uzunluğundaki panel, batı duvarında tasvir edilen sahnelerin devamı gibi görünüyor. Her iki ucu panolarla süslenen doğu duvarının panellerinin arasında herhangi bir eser varsa dahi günümüzde varlığını sürdürmüyor.
Geleneksel boyama teknikleri ve renkler uygulanan duvar resimleri, muhtemelen yerli sanatçılar tarafından yapıldı. Chajul’un yerli sakinlerine göre resimler ya Fetih Dansı anlamına gelen Baile de la Conquista’yı ya da Moors ve Hıristiyanların Dansı anlamına gelen Baile de los Moros y Cristianoa’u temsil ediyor.
Jarosław Źrałka ve ekip arkadaşları, “Chajul sakinleriyle yerel tarih ve geleneklerle ilgili söyleşiler de dahil olmak üzere bugüne kadar sürdürdüğümüz araştırmamız, duvar resimlerine sahip evlerin orijinal olarak yerel topluluğun önemli üyelerine ait olduğunu gösteriyor” diyor ve ekliyor: “Chajul duvar resmi geleneğinin keşfi, sömürge dönemi Mezo-Amerikan sanat tarihine dair önemli yeni bilgiler ortaya çıkarıyor. Yerli sanat ve ritüel ifadelerini yabancı etkiler bağlamında anlamamıza katkıda bulunuyor.”
