Mercan resifleri okyanus tabanının %0,1’inden az bir alanı kaplamasına rağmen tüm deniz yaşamının dörtte birine ev sahipliği yapıyor. Biyolojik çeşitlilik açısından Amazon yağmur ormanlarından dahi daha zengin olan mercan resifleri, kıyı erozyonunu engellerken, 400 milyar doların üzerinde bir tutarda gıda ve geçim kaynağı sağlıyor. Ne var ki bugün dünyadaki resiflerin %50'si son 30 yılda kaybedilmiş durumda, önlem alınmazsa 2050 yılına kadar bu oran %90’ı geçecek.
Hollanda’daki Wageningen Üniversitesi’nden araştırmacılar, Kenya’da nispeten az zarar görmüş resifleri korumak için Kisite Milli Parkı’nda bir çalışma başlattı. Buradaki sonuçlar, mercanların gelecek yüzyıllarda hayatta kalabilmesi için önemli veriler sunacak.
Hem çok zengin bir biyoçeşitliliği barındıran hem de insan yaşamını destekleyen mercanlar beyazlayarak ölürken sadece okyanusun canlılığı değil, insanın belleği de yitiriliyor. Tehdit altındaki doğanın ve kültürün izini süren Coral Lives (Yaşayan Mercanlar), ekvatorun iki ucunda, Güneydoğu Asya’nın Borneo Adası’nda ve Afrika kıyılarındaki Kenya’da, umutla yeniden doğan mercanların ve bu kırılgan ekosistemlere tutunan hayatların öyküsünü anlatıyor.
Kalapuan Adası’nın hemen dışındaki mercan resiflerinde palet kullanmaksızın, eski bir deniz maskesiyle, geleneksel yöntemlerle avlanan Beldini, bir balon balığı vuruyor. Balon balıklarının bazı türleri gövdesinde zehirli teradoksin bileşenine sahip, ancak Beldini gibi usta zıpkın avcıları hangi balığın vurulup hangisinin rahat bırakılması gerektiğini çok iyi biliyor.
Coral Lives, ilk bakışta renkli bir doğa belgeseli gibi görünse de, bu film bizi dalgaların altında yatan daha derin bir çağrıya kulak vermeye davet ediyor: "Biz buradaydık. Kayboluyoruz.” Borneo'daki Pom Pom Adası'nda, patlayıcı balıkçılıkla parçalanan mercanlar, TRACC'deki gönüllüler ve bilim adamları tarafından tek tek yeniden dikiliyor. Deniz Göçebeleri olarak da bilinen Bajau Laut halkı yüzyıllardır bu suların üzerinde dolaşıyor. Şimdi, dünyanın birbirinden uzak kıyılarında yaşayan haberdar olmadıkları halklarla birlikte değişen dünyanın aynı izleriyle karşılaşıyorlar: plastik kirliliği, endüstriyel balıkçılık ve patlayıcıların yarattığı felaket.
Ewout ve Mombasalı gönüllü bir öğrenci, restorasyonda kullanılacak mercanları temizliyor. Wageningen Üniversitesi’nde Deniz Canlıları Ekolojisi Anabilim Dalı’ndan Prof. Ronald Osinga mercan beyazlamasıyla ilgili şunları söylüyor: “Günümüze kadar beyazlama vakalarında hep ayakta kalan mercanlar oldu! Bu mercanlar daima yeniden yayılarak resifin eski haline dönüşmesini sağladı. Ancak yeterince sağ kalan olmazsa bu mercanların kendilerini onarım gücü kalmaz. Günümüzde gezegendeki en geniş mercan resifi olan Avustralya’nın Büyük Mercan Resifi’nde görülen kaygı verici vaka tam olarak bu.”
Okyanusun bir diğer uzak köşesinde, Kenya'da yaşayan geleneksel ahtapot avcıları da azalan av miktarıyla mücadele ediyor. Reefolution tarafından yürütülen yerel resif restorasyon çalışmaları, sadece denize değil, denize bağımlı topluluklara da umut getirmeye başlıyor. Hollanda'da ise bilim adamları bu umudu veriler, bilgiler ve yöntemlerle besliyor. İklim değişikliği, aşırı avlanma ve ekosistem çöküşü karşısında, insan eliyle yapılan yıkım, insan iradesiyle onarılmaya çalışılıyor.
Coral Lives (Yaşayan Mercanlar)
Yönetmen ve Görüntü Yönetmeni: Mert Gökalp
Kurgu: Otis Buri
Yapımcı: Oktay Uludağ
Yapım: Magma Dergisi
Süre: 54 dakika
Çekim Yerleri: Pom Pom Adası (Borneo), Kalapuan Adası, Vilamendhoo ve Meeru Adaları (Maldivler), Kenya (Shimoni ve Wasini Adaları), Wageningen (Hollanda)
Diller: İngilizce, Malayca, Bajau (İngilizce altyazılı) ve Türkçe Altyazı
