Diyarbakır’ın Sur ilçesindeki Surp Giragos Kilisesi, Ermeni cemaatinin Ortadoğu’daki en büyük kiliselerinden birisi. Ancak 2016 yılı başında Sur ilçesinde yaşanan ve yüz günü aşkın süren şiddetli çatışmalar esnasında kilise büyük zarar gördü. Binanın kapı ve pencereleri, içerisindeki bütün eşya, duvarlardaki resim ve süslemeler kırıldı, tahrip oldu. Altı mahallesi tümüyle yıkılan Sur ilçesinde Surp Giragos dışında üç kilise binası ve yedi cami, şimdilik viran halde ve bölgeye giriş yasağı sürüyor.
Surp Giragos Kilisesi’nin tarihi 1377 yılına dayanıyor. Bu süre içerisinde zaman zaman ibadete kapanan ve bakımsızlıktan bazı bölümleri yıkılan kilise, nihayet 2011 yılında aslına uygun olarak restore edilmiş ve yeniden ibadete açılmıştı. Kentteki cami minarelerinden yüksekte kaldığı gerekçesiyle 1915 yılında top atışlarıyla yıkılan kilisenin çan kulesi, yaptırılmış ve doksan yedi yıl aradan sonra yeniden çalmaya başlamıştı. Kültürel miras alanında en prestijli ödüllerden biri olan Avrupa Birliği Kültürel Miras Ödülü’ne 2015 yılında layık görülen Surp Giragos Kilisesi bugün ne yazık ki kullanılamıyor. Surp Giragos Kilisesi Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Gafur Türkay, çatışmalar devam ederken Sur ilçesi için acil kamulaştırma kararı alındığını ve kiliselerin de bu kamulaştırma kapsamında kaldığını belirtti. Gafur Türkay sözlerine şöyle devam etti: “Danıştay daha önce kendilerine sunulan listeler üzerinden inceleme yapıldığını, Surp Giragos Kilisesi’nin 1. derece tescilli taşınmazlar içinde yer aldığının tespit edildiğini söyledi. Kilisenin ana binası ve diğer yapılarının bir bütünlük arz ettiğini vurgulayarak oy birliğiyle kamulaştırma kararının yürütmesinin durdurulmasına karar verdi. Ancak kilisemiz hâlâ girişlere kapalı olan yasaklı bölgede yer alıyor. Kilisenin eşyası tahrip edilmiş. Bu arada binanın ve eşyanın daha da zarar görebileceği endişemiz var. Alanın ne zaman açılacağı konusunda bilgi verilmiyor.”
