Geçtiğimiz ekim ayında, Ankara’nın önemli kültür sanat merkezlerinden biri olan Cer- Modern Düşler, Oyunlar ve Okumalar adlı sergiye ev sahipliği yaptı. Oyuncaklar ve ilk okuma kitapları temalarının bir araya getirildiği sergi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü ile Türk Dil Kurumu iş birliğince organize edildi. Sergiye Ankara Üniversitesi Oyuncak Müzesi ve Kültürel Araştırmalar Vakfı (KAV) oyuncak koleksiyonlarıyla Türk Dil Kurumu, Milli Kütüphane Başkanlığı ve Cin Ali Vakfı ilk okuma kitapları ve eğitim tarihine ilişkin efemeralardan oluşan özel bir seçkiyle destek verdi. Konuklarını antik dönemden başlayarak günümüz çocuklarının oynadığı oyuncaklara uzanan bir yolculuğa çıkaran sergi, izleyicilerine şu cümlelerle hoş geldin dedi:
“Biz insanız. Bizi başka canlılardan ayıran özelliklerimiz var.
Düşünürüz, HOMO SAPIENS’iz.
Alet yaparız, HOMO FABER’iz.
Ve düşler kurarız.
Düşümüzü düşüncemizle birleştirir oyunlar yaratırız.
Ürettiğimiz araçları oyuna katıp oynarız…
Küçük figürler yaparız kendimize benzeyen.
Ya da küçük figürler yaparız kendimize benzemeyen ama düşlerimize benzeyen.
Oyuncakların tanrısı oluruz.
Oyun oynarız.
Biz HOMO LUDENS’iz."
Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde adı geçen, geçmişi 17. yüzyıla dayanan Eyüp oyuncaklarından aynalı araba. Fotoğraf: Doğanay Çevik
Oyuncaklar toplumun geçirdiği evreleri yansıtan objelerdir. Bu nedenle zamanın tanığıdırlar. Her ne kadar çocuğun hayal gücüyle birleşip bambaşka anlamlar kazansa da somut olarak bakıldığında malzeme, biçim ve kullanılan desenler oyuncağın yaratıldığı kültürlerden izler taşır. Antik çağdan günümüze kendi içinde mit barındıran objeler, ritüel nitelik taşıyan ve minyatür yaşamı temsil eden oyuncaklar sergideki temanın önemli bir parçasıydı. Bu tema kapsamında Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Oyuncak Müzesi ve KAV koleksiyonunda yer alan geleneksel nitelikli oyuncaklar sergilendi.
Türk Dil Kurumu ve Milli Kütüphane arşivinden derlenen alfabe kitapları, kim bilir kaç kuşağın eğitiminde iz bırakmıştı.
Müzelerde sergilenen oyuncakların replikaları, Osmanlı döneminden beri üretilen Eyüp oyuncaklarından örnekler, geleneksel beşikler, bebekler, tarım oyuncakları, topaçlarla Türk oyuncak sanayisinin Alasya, Gürel, Nekur, Fatoş gibi belli başlı firmalarına ait oyuncaklar herkesin çocukluğundan izler bulmasını sağladı. Bununla birlikte Japonya, Guatemala, Nijerya, Nepal, Rusya gibi dünyanın birçok ülkesine ait geleneksel özellikler taşıyan oyuncaklar, hikâyeleriyle birlikte sergide yer aldı.
Anadolu’nun en sevilen geleneksel oyuncaklarından topaç, dönmek teması altında sergilenen oyuncaklardan. Fotoğraf: Doğanay Çevik
Serginin diğer teması olan Okumalar ise 1932 yılında kurulan Türk Dil Kurumu’nun arşivinde yer alan ve cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren, çocuklara, kadınlara, askerlere ve okuma yazma bilmeyen yetişkinlere öğretmek üzere hazırlanmış eski ve yeni alfabenin kullanıldığı okuma kitaplarının ve Osmanlıca karneler, eski okul fotoğrafları gibi efemeraların bir araya getirilmesiyle oluşturuldu.
Farklı kültürlere ait kuş biçimli pişmiş toprak düdükler de serginin ilgi çeken objeleri arasındaydı.
Bir ay boyunca açık kalan Düşler, Oyunlar ve Okumalar Sergisi'nde, Prof. Dr. Müge Artar, Prof. Dr. Hayati Akyol ve Cin Ali karakterini yaratan Rasim Kaygusuz’un kızı ve Cin Ali Vakfı’nın kurucularından Nevin Apaydın’ın katıldığı konferanslar, oyuncak yapımı atölye çalışması, mangala oyunu öğretimi de yer aldı.
