Dünyada 6 binin üzerinde topraksolucanı türü yaşıyor. Bunlardan bazıları ilaç, bazıları gübre, bazıları da yem sanayiinde kullanılıyor. Metrelerce uzunlukta olan topraksolucanları var. Örneğin Avustralya’da yaşayan Megascolides australis böyle bir tür. Boyu üç metreden fazla olabiliyor. Zaten türün bilimsel ismi de “Avustralya’nın dev solucanı” anlamına geliyor. Amerika’da yaşayan bir tür (Driloleirus americanus) de bir metreden daha uzun olabiliyor.
Türkiye, Topraksolucanı Tür Çeşitliliğinde Birinci
Geçtiğimiz yıl ülkemizde ilk kez kaydedilen bazı türlerle birlikte Türkiye topraksolucanı faunasına ait tür sayısı 87’ye yükseldi. Bu sayı, dünya ölçeğinde bakıldığında bir ülkenin topraksolucanı faunası için yüksek bir sayı.
Bugünkü bilgilerimize göre Türkiye, topraksolucanı tür çeşitliliği açısından Avrupa ülkeleri arasında ilk sıralarda yer alırken, sınır komşumuz olan ülkeler arasında birinci sırada. Elbette bu karşılaştırmada ülkelerin yüzölçümünü ve o ülkelerde yapılan çalışmaların çokluğunu da dikkate almak gerek.
Türkiye türlerinin yaklaşık 1/3’ü endemik ki bu çok yüksek bir endemizm oranı. Bunun yanında ülkemizin birçok bölgesinde henüz örnek alınmamış alanlar mevcut. Bu alanlarda yapılacak çalışmalarla Türkiye topraksolucanı faunası tür sayısının yüzlerle ifade edilecek kadar çok olacağı tahmin ediliyor.
Komşu ülkelere göre topraksolucanı tür sayıları.
Bu canlılarla ilgili bir konuyu aydınlatmakta yarar var. Toprakta yaşayan solucanlardan bahsederken genellikle sadece “solucan” terimi kullanılıyor. Ancak tek başına solucan terimi ince, uzun, üyesiz vücut formunu anlatan ve omurgasız canlılar için kullanılan genel bir terim. Farklı şubelerde sınıflandırılan solucanlar var: Yassısolucanlar (Plathelminthes), halkalısolucanlar (Annelida) yuvarlaksolucanlar (Nematoda), kaşıksolucanları (Echiurida) gibi. Topraksolucanları ise sadece toprakta yaşayan solucanları anlatan özel bir terim. Yani toprakta yaşayan annelidlerden bahsederken “topraksolucanı” demek daha doğru.
* Prof. Dr. Mete Mısırlıoğlu, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Biyoloji Bölümü Zooloji Anabilim Dalı Başkanı
