Batman'ın Hasankeyf ilçesinde bulunan 650 yıllık Zeynel Bey Kümbeti, Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından yürütülen bir projeyle kesilerek 2 kilometre ötede kurulan kültürel park alanına taşınıyor. Limak Holding tarafından bölgede yapılan Ilısu Barajı'nın suları altında kalacak olan 10 bin yıllık geçmişe sahip Hasankeyf, TOKİ tarafından inşa edilen yeni yerleşim yerine taşınacak. Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu, Türkiye'nin tarihi bir ana tanıklık ettiğini belirterek, "Bakanlık olarak İlk defa uygulanacak proje İle 1.100 tonluk tarihi Zeynel Bey Türbesini yeni yerine taşıyoruz" dedi.
Dicle Nehri üzerinde Limak Holding tarafından inşa edilen Ilısu Barajı, 10 bin yıllık Hasankeyf ilçesini de su altında bırakacak. Yıllardır süren hukuk mücadelesi ve yargı kararlarına karşın yapımına devam edilen Ilısu Barajı'nın inşası Cengiz Holding'in de içinde bulunduğu bir konsorsiyuma verilmişti.
2013 yılında tamamlanarak hizmete açılması planlanan barajın inşası için Avusturya merkezli Vatech Finans kuruluşu başta olmak üzere çeşitli dış kaynaklardan finans sağlandı. İsviçre'den mühendislik ve teknik destek sağlanması gündeme gelen proje için DSİ verilerine göre yaklaşık 1 milyar 200 milyon Avro dış kaynak kullanıldı. Kimi sivil toplum örgütlerinin ve tepkileri üzerine bazı finans kuruluşları geri adım attı. Ancak 10 bin yıllık bir geçmişi olan ve çok sayıda tarihi eseri barındıran Hasankeyf'i su altında bırakacak olan Ilısu Barajı'nın inşası açılan davalar, yargı iptalleri ve tüm tepkilere rağmen sürdü.
Su altında kalacak olan Hasankefy için TOKİ tarafından inşa edilen yeni yerleşimde sona gelindi. Barajın yutacağı onlarca tarihi eserden biri olan Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın oğlu Zeynel Bey'in türbesi, bugün sabah saatlerinde başlayan taşıma işlemi ile yaklaşık iki kilometre mesafedeki kültürel park alanına taşınıyor. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında inşa edilen Ilısu Barajı'nın sularına gömülecek olan tarihi Hasankeyf'te bulunan kültür varlıkları, yeni oluşturulan kültürel parkta sergilenecek.
Zeynel Bey Kümbetinin taşınması projesiyle bir ilki gerçekleştirdiklerini dile getiren Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu, “Ilısu Barajı’nı inşa ettiğimiz bölgede arkeolojik kazı çalışmaları yaparak tarihi değerlerimizi tespit ettik ve bunların korunması için projeler geliştirdik. Şimdi taşıma projesi ülkemizin prestij projelerden biri olacak. Proje ile Zeynel Bey Türbesi’ni 2 km kadar taşıyacağız. Yine bölgede tarihi değere sahip olan camii, külliye ve han gibi yapıları da korumak için gerekli projeleri hızla hayata geçireceğiz” diye konuştu.
Türbesi Sökülerek Taşınan Zeynel Bey Kimdi
14. ve 15. yüzyıllar arasında Anadolu'nun doğusunda hüküm süren bir Türkmen devleti olan Akkoyunlular'ın Oğuzları Bayındır boyuna mensup olduğu biliniyor. Azerbaycan'dan Fırat'a Kafkaslar'dan Umman Körfezi'ne kadar uzanan geniş bir coğrafyada hüküm süren Akkoyunlular, Osmanlı'nın doğuya doğru genişleme politikası önünde engel olarak görülüyordu. Önce Diyarbakır'ı, ardından da Tebrizi başkent yapan ve Anadolu'nun Türkleşmesinde önemli etkisi olan Akkoyunluların Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde bıraktığı çok sayıda kültür mirası bulunuyor.
Akkoyunlu Devleti hükümdarı Uzun Hasan ile Osmanlı imparatoru Fatih Sultan Mehmet arasındaki Otlukbeli Savaşı, 11 Ağustos 1473'te Erzincan'ın Tercan ilçesi yakınındaki Otlukbeli'nde gerçekleşti. Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın oğlu olan Zeynel Bey adına Hasankeyf'te yapılan kümbetin kuzey kapısında bulunan kitabede, anıt mezarın Otlukbeli Savaşı'nda şehit düşen Zeynel Bey için yapıldığı belirtiliyor.
Tavanı kubbe şeklinde olup konik bir külahla örtülü olan kümbetin gövdesinde, çinilerle yazılan, "Allah-Muhammed-Ali" yazıları bulunuyor. Hasankeyf'te Akkoyunlulardan kalan tek kültür mirası olan Zeynel Bey Kümbeti'nin mimarının ise Pir Hasan adında bir usta olduğu belirtiliyor.
